Γούναρης, Δημήτριος

(Πάτρα 1867 – Αθήνα 1922).Πολιτικός. Συμπρωταγωνίστησε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο στην ταραγμένη και δραματική για την Ελλάδα περίοδο του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και στη Μικρασιατική καταστροφή. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη Γερμανία, στο Παρίσι και στο Λονδίνο· το 1893 άρχισε να ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου στην Πάτρα και το 1902 εξελέγη ανεξάρτητος βουλευτής με ανακαινιστικό κοινωνικό πρόγραμμα. Διακρίθηκε για τη ρητορική του δεινότητα και την ευρεία γνώση των θεμάτων. Εξελέγη για δεύτερη φορά επικεφαλής του θεοτοκικού συνδυασμού της Πάτρας και δημιούργησε στη βουλή ανεξάρτητη ομάδα, υπό την ηγεσία του Στέφανου Δραγούμη. Το καλοκαίρι του 1908 ανέλαβε το υπουργείο Οικονομικών στην κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη. Μετά το κίνημα του 1909, δεν έλαβε μέρος στις εκλογές μαζί με τους πολιτικούς των παλαιών κομμάτων, συμμετείχε όμως στις εκλογές του Μαρτίου του 1912 και εξελέγη πάλι ανεξάρτητος βουλευτής της Πάτρας. Αναδείχτηκε σύντομα ο κυριότερος κοινοβουλευτικός αντίπαλος των Φιλελευθέρων και όταν στις 21 Φεβρουαρίου 1915 ο Βενιζέλος παραιτήθηκε επειδή διαφώνησε με το στέμμα για τη στάση της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, του ανατέθηκε η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, η οποία ορκίστηκε στις 24 Φεβρουαρίου 1915. Στις εκλογές του Μαρτίου του ίδιου έτους το νεοσύστατο Κόμμα των Εθνικοφρόνων του Γ. ηττήθηκε, αλλά η σύγκληση της νέας βουλής αναβλήθηκε για τον Αύγουστο με την αιτιολογία της ασθένειας του βασιλιά Κωνσταντίνου. Ο Γ. υποστήριξε την πολιτική της ουδετερότητας της Ελλάδας κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και την άποψη αυτή διατήρησε και ως υπουργός στις μετέπειτα κυβερνήσεις Αλέξανδρου Ζαΐμη και Στέφανου Σκουλούδη και ως πρωθυπουργός μετά την πλειοψηφία που απέκτησε τον Δεκέμβριο του 1915. Μετά το Κίνημα της Θεσσαλονίκης και την εκθρόνιση του Κωνσταντίνου ο Γ. παραδόθηκε στις γαλλικές στρατιωτικές αρχές και με απαίτηση των Συμμάχων μεταφέρθηκε τον Ιούνιο του 1917 στην Κορσική. Από εκεί δραπέτευσε τον Νοέμβριο του 1918 και κατέφυγε στη Σιένα της Ιταλίας. Επανήλθε στην Ελλάδα λίγο πριν από τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920. Μετονόμασε το Κόμμα των Εθνικοφρόνων σε Λαϊκό και απέσπασε την πλειοψηφία με πρόγραμμα καθεστωτικό, δηλαδή την επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου, το οποίο επικύρωσε αργότερα με δημοψήφισμα. Ο Γ., αν και ήταν τότε ηγέτης της πλειοψηφίας, μετείχε ως υπουργός στις κυβερνήσεις Δημήτριου Ράλλη και Νικολάου Καλογερόπουλου και ανέπτυξε διπλωματική δραστηριότητα με αλλεπάλληλα ταξίδια στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, για να αιτηθεί στις κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Αγγλίας τη διευθέτηση του μικρασιατικού προβλήματος. Οι αποστολές εκείνες απέτυχαν και ο Γ. ανέλαβε την προεδρία τον Μάιο του 1921, σε συνθήκες πραγματικά δυσχερείς. Ο τουρκικός στρατός υπό την ηγεσία του Κεμάλ Ατατούρκ είχε ανασυνταχθεί, ενώ ο ελληνικός, παρά την ένταση της πολεμικής προσπάθειας και μερικές νίκες, αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Οι προσπάθειες του Γ. για πολιτική λύση του μικρασιατικού ζητήματος και την εξασφάλιση εξωτερικού δανείου απέτυχαν. Παραιτήθηκε στις 3 Μαΐου 1922. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την έκρηξη της επανάστασης του 1922, ο Γ. παραπέμφθηκε σε δίκη (31 Οκτωβρίου 1922), με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας και καταδικάστηκε σε θάνατο, μαζί με τους Π. Πρωτοπαπαδάκη, Ν. Στράτο, Ν. Θεοτόκη, Γ. Μπαλτατζή και Γ. Χατζηανέστη. Όλοι οι παραπάνω εκτελέστηκαν στο Γουδί στις 15 Νοεμβρίου 1922. Ο πολιτικός Δημήτριος Γούναρης.